Wat is een Dark Pattern?

Een dark pattern (binnen app ontwikkeling) is een ontwerp patroon, bedoeld om gebruikers te manipuleren of zelfs te misleiden om bepaalde acties uit te voeren.

Het betreft het creëeren van een User Interface (UI), om de gebruiker een richting in te duwen die in het voordeel is van de app-ontwikkelaar, terwijl dit niet persé in het belang is van de gebruiker.

Er zijn verschillende vormen waarin een ‘dark pattern’ kan voorkomen. Enkele voorbeelden zijn:

• Misleidende opt-ins: Hier worden gebruikers verleid om (ongewenste) toestemming te geven voor iets, zoals het doen van een aankoop. Dit wordt gedaan door moeilijk maken van een bepaald proces of het verwarren van de User Interface (UI).

  • Voorbeeld: Het automatisch aanvinken van het vakje ‘ik wil de nieuwsbrief ontvangen’, waarbij gebruikers dit (wanneer gewenst) handmatig moeten uitzetten.

• Roaming traps: Een rooming trap is eigenlijk een soort ‘val’ waar gebruikers in terecht komen, waarbij zij moeite hebben om hieruit te komen. Het wordt gebruikt om gebruikers vast te houden in een bepaalde app of pagina.

  • Voorbeeld: Het moeilijk maken om een account te verwijderen of push notificaties uit te schakelen.

• Schaarste: Het vermelden van schaarste kan worden gebruikt om gebruikers onder druk te zetten om een bepaalde actie te ondernemen, zoals het doen van een aankoop.

  • Voorbeeld: Het tonen van een beperkt aantal beschikbare producten/plekken, of een timer die aftelt hoelang een aanbieding nog geldig is.

• Verborgen kosten: Tijdens het aankoopproces kunnen bepaalde kosten onduidelijk worden weergegeven, waardoor gebruikers uiteindelijk meer betalen dan ze verwacht hadden.

  • Voorbeeld: Het communiceren van verzendkosten, pas wanneer de gebruiker aan het afrekenen is.

Veel verschillende bedrijven en apps maken gebruik van dark patterns. De een onschuldiger dan de andere. Toch moet je hier zeker mee oppassen. Het gebruik van dark patterns kan negative gevolgen hebben voor de gebruikers ervaring (UX), en kan zelfs het vertrouwen van gebruikers in een app of merk (ernstig) schaden.

Over het algemeen wordt het gebruik van dark patterns gezien als een ‘onethische praktijk’. In sommige gevallen is het zelfs in strijd met de wet-en regelgeving van consumentenbescherming.